بعد از بیان تصورات اشتباه و رایج خلاقیت نوبت به تعریف خلاقیت و شرح فرآیندی ست که با پیروی به صورت مرحله به مرحله آن می توانید انتظار خروجی قابل قبول تری از ذهن خلاق خود داشته باشید. خلاقیت به طور تحت الفظی به این شکل تعریف می شود به فرآیندی که منجر به رسیدن ایده های نو و خلاق می شود خلاقیت گفته می شود.
در کنار این تعریف خلاقیت و رسیدن به ایده های ناب برای اکثر افراد خلاق نتیجه فرآیندی ست که طی آن ایده از آسمان به ذهن آنان فرود می آید و سعادتمند کسی ست که در لحظه بتواند با آن ارتباط برقرار کرده و ثبتش کند اما این فرآیند از پنج مرحله تشکیل شده است که در ادامه به شرح هرکدام از این مراحل می پردازیم
مرحله اول -تحقیق و پژوهش
در این مرحله لازم ست برای فهم دقیق و کامل مسئله ای که در رابطه با آن به دنبال ایده خلاقانه هستیم اطلاعات درستی به دست آوریم و با کاوش موضوع مورد نظر ذهن ناخودآگاه خود را بیشتر از پیش درگیر آن کنیم ، این مرحله بعنوان اولین گام تاثیر بسزایی در انجام درست چهارمرحله باقی مانده فرآیند خلاقیت خواهد داشت و به نوعی با اجرای اصولی این مرحله و رسیدن به اطلاعات صحیح و معتبر این فرآیند را هموارتر و البته با خیال راحت تری به سرانجام خواهید رساند.
مرحله دوم- پیدا کردن بینش و آمادگی ذهنی برای حل مسئله
در مرحله دوم شما با استفاده از اطلاعات و دانش درستی که در مرحله اول از موضوع مورد نظر پیدا کردید باید با تمرکز بر راه حل ها به بینش دقیق برای کشف راه حل های جدید دست پیدا کنید. این مرحله به شما کمک میکند تا بادرگیر کردن قوه ادراک خود نسبت به المان های شهودی محیط پیرامون خود حساسیت بیشتری پیدا کنید که نتیجه این اتفاق باز شدن بیش از پیش مجاری ذهنی شما برای دریافت ایده های بکرتر خواهد بود.
مرحله سوم-ایده پردازی
اگر دو مرحله قبلی را به درستی پیش برده باشید ذهن شما در این مرحله به کارخانه ایده پردازی تبدیل خواهد شد و ذهن ناخودآگاه شما که در دو مرحله قبلی با موضوع مانوس شده کار راحت تری برای ساخت و پرداخت ایده های احتمالی دارد البته این مرحله مهم خود پیرو تکنیک های زیرمجموعه ای برای ایده پردازی ، همچون تکنیک توهم خلاق ، خورشیدی ، اسکمپر و شش کلاه رنگی می باشد که در شماره های آینده به توضیح این تکنیک های کارآمد ایده پردازی نیز میپردازیم. نکته خیلی مهمی که در این مرحله وجود دارد اینست که تمام ایده ها و راه حل هایی را که به ذهنتان میرسد را یادداشت کنید چه منطقی و کارآمد و چه غیرمنطقی و بی فایده ، در حقیقت هیچوقت در این مرحله ایده های خود را به قضاوت ننشینید چرا که اینکار باعث میشه ذهنتون برای ادامه و تکمیل فرآیند ناامید شده در نتیجه فرآیند خلاقیت برای رسیدن به ایده های خلاقانه را در نیمه راه رها کنید و بازهم سراغ افکار منفی چون ” من خلاق نیستم” یا ” ایده پردازی کار من نیست ” بروید و این یعنی پرتاب قوه تخیل و خلاقیتتان به سیاهچاله های ذهن که دیگر بازیابی آن به راحتی امکان پذیر نخواهد بود.
مرحله چهارم-پرداخت ایده های به دست آمده
رسیدن به این مرحله از فرآیند خلاقیت یعنی گذر کردن از سه مرحله سخت و شروع سراشیبی و راحتی این فرآیند در این مرحله و مرحله بعدی . در مرحله چهارم شما هرآنچه که در مرحله بدست آوردید را جمع بندی و ترکیب میکنید سپس با فکر کردن مجدد به ایده های برگزیده و درخشانتان شروع به صیقل دادن و بهتر کردن آنها می کنید تا در نهایت به لیستی از ایده های یک خطی برای ارائه یا اجرا می رسید.
مرحله پنجم- تست ایده یا ایده های برگزیده
در این مرحله یک یا چند ایده درخشان خود را که در مرحله قبلی انتخاب شده اند ، به مرحله اجرا و ارزیابی در مقیاس کوچک گذاشته و با نظرات و تعاملی که با اجرای ایده در جامعه کوچک ارزیابی به دست می آورید به جمع بندی نهایی می رسید و بالاخره به میزان عملی بودن و یا درصد موفقیت ایده خلاقانه خود در مقیاس بزرگ و اصلی پی میبرید .
درکنار پنج مرحله ای که برای فرآیند خلاقیت عنوان شد ، همواره به یاد داشته باشید که برای بازدهی هرچه بیشتر ذهنتان در راه رسیده به ایده ای بکرتر و خلاقانه تر ، خودتان را پیوسته در معرض ارتباط با افراد خلاق و کارهای خلاقانه قرار دهید و برای باروز شدن ذهنتان از ایده های بکر دیگران وام بگیرید ، فراموش نکنید مبنای ایده پردازی و خلاقیت وصل کردن عناصر موجود به یکدیگر و رسیدن به فرمی ایده ال تر از گذشته است و این یعنی خلاقیت قرضی است و با دیدن ، یادگرفتن و تحلیل پروژه های خلاقانه به روند ایده پردازی خود جانی دوباره ببخشید و با خروجی هایی خلاقانه تر از آنچه که الهام گرفته اید دین خود را به جامعه خلاق جهان ادا کنید و مطمئن باشید که همین خروجی شما روزی دستمایه خروجی خلاقانه تر برای دیگران خواهد شد. البته که این مطلب با کپی کردن مو به مو از عصاره ذهن دیگران و خروجی های خلاقانه افراد خلاق مرز مشخصی دارد که باید آن را نیز رعایت کنید چراکه اخلاق و خلاقیت دو عنصر جدانشدنی از یکدیگرند.
احسان نظری